Elly en Laurens Schouten: "We hebben wat te bieden'

Al zo\'n tien jaar zijn Elly en Laurens Schouten het bondscoachpaar dat zich ontfermt over de atleten met een verstandelijke beperking. Maar de papa en de mama van de VB'ers? ‘Zeker niet.'

Ze zijn er bij wijze van spreken ingerold. Elly (60) en Laurens (64) Schouten zijn nu al zo'n tien jaar de bondscoaches van de atleten met een verstandelijke beperking, de VB'ers. Vrijwilligerswerk, liefdewerk. Het echtpaar voelt zich sterk verbonden met ‘hun\' atleten. Atleten dus zonder een lichamelijke beperking. ‘Maar het aanleren van dingen duurt wel dubbel zo lang,' zegt Laurens. ‘Een traag systeem van informatieverwerking. Dat hebben ze allemaal,' vult Elly aan.
Daarin zit voor beiden de uitdaging. En soms levert dat hilarische momenten op. Zoals bij die loper op de 800 meter. Laurens Schouten had hem uitgelegd dat hij na de eerste bocht naar de binnenkant van de baan moest. Die opdracht voerde hij keurig uit, alleen liep hij wel een vrijwel haakse bocht. Met struikelpartijen als gevolg. ‘Dus vertelde ik hem dat hij de volgende keer langzaam naar binnen moest. Wat doet hij? Bij het uitkomen van de eerste bocht hield hij vaart in en loopt letterlijk langzaam verder...'

Elly: ‘Het is leuk, interessant. En soms ook frustrerend. Je moet eindeloos geduld hebben. En eerlijk gezegd heb ik dat normaal gesproken niet. Gek genoeg lukt dat bij deze atleten wel, ook in mijn werk in de revalidatie. Je doet het met soms minimale stapjes vooruit.'
Elly Schouten was in het verleden coach van wheeler Amy Siemons (goud in Stadskanaal) en van Pieter Gruijters (twee maal zilver in Athene 2004, goud met speerwerpen in Beijing 2008). Als bondscoach bij de VB\'ers is ze meer de regelaar en, zegt ze zelf, heeft ze ook oog voor de breedtesport. Laurens beperkt zich tot atleten met ambitie, die vooruit willen. ‘Oók onder de VB'ers. Ik ben heel gedreven, het gaat mij om de prestatie. In breedtesport heb ik niet zo'n zin.'

Met die instelling was Laurens Schouten eind jaren '90 ook coach van Christiaan Prijs in Helmond. ‘Een goede middenafstandloper.' In 1999 werd hij vervolgens assistent van de nieuwe bondscoach Arno Körmeling. ‘Ik stond dus op het veld en dat heb ik het liefst. Niet vergaderen of op kantoor zitten, maar het veld op.'
Hij kwam in dient van de NSG. ‘Die nationale selectie was alleen voor verstandelijk beperkten, de lichamelijk gehandicapten vielen onder de Nebas. Ik kreeg een redelijke vergoeding als bondscoach.\' De twintigers, de klasse waarmee binnen het Internationaal Paralympisch Comitée (IPC) de VB\'ers worden aangeduid, was in 1996 voor het eerste toegelaten tot de Paralympics en dat verdiende ook in Nederland een serieuze aanpak.

En toen kwamen de Paralympics van Sydney 2000, het Spaanse schandaal en alles werd anders. Ook in Nederland. De Spaanse journalist Carlos Ribagorda, undercover als lid van het gouden Spaanse basketbalteam, onthulde dat de meeste spelers helemaal geen verstandelijke beperking hadden en ook nooit de (verplichte) test hadden gedaan, waarin een IQ van maximaal 70 moet worden vastgesteld.

Elly: ‘Het systeem deugde niet en daar had het IPC ook gelijk in. Het besloot dat VB\'ers niet welkom meer waren op de Paralympics, zolang het systeem niet op orde was. Dat heeft tien jaar geduurd.\' Sedert twee jaar worden VB\'ers weer toegelaten op toernooien onder de vlag van het IPC. Maar wel beperkt. In de atletiek doen de VB\'ers alleen mee met kogel, verspringen en 1500 meter, ook straks in Londen. Laurens: ‘Jammer, want we hebben een aantal goede sprinters.\' Nederlandse VB\'ers hebben zich ook niet voor de Paralympics geplaatst.

In 2001 fuseerden NSG en Nebas, voor de VB\'ers ging de knip op de beurs. Twee jaar later stopte Arno Körmeling als bondscoach en waren er meer veranderingen. Elly Schouten verloor haar functie als bondscoach bij de wheelers. Laurens werd gepromoveerd tot bondscoach van de VB\'ers. En twee maanden later werd Elly zijn assistente. En zo bleef het, tot op de dag van vandaag.

Internationaal hield de INAS - de federatie voor sporters met een verstandelijke handicap - de boel overeind in de jaren dat het IPC geen VB\'ers dulde. En in Nederland? Elly: ‘De Atletiekunie is heel coöperatief geweest. Ze hebben al die jaren fondsen geworven voor centrale trainingen en jaarlijkse uitzending naar één indoor en één outdoor toernooi.\' Voor het echtpaar werd het vrijwilligerswerk, waar ze heel veel tijd in steken. Alleen onkosten krijgen ze vergoed. Laurens: ‘En de kleding is uit 2004, daar lopen we nog steeds in. De letters vallen er zo langzamerhand wel van af.\' Elly: ‘Maar dat maakt ons niet uit.\' Op het bondsbureau in Papendal zorgt Dorien van der Burg voor de officiële zaken, reis en verblijf regelt Elly Schouten. Heel zuinig, uitgekiend. ‘Als je al heel vroeg vliegtickets koopt, ben je een stuk voordeliger uit,\' zegt ze.

En zo vullen de twee bondscoaches elkaar prima aan. De papa en de mama van de Nederlandse VB\'ers, zogezegd. ‘Nee, zeker niet,\' zegt Elly. ‘Ik ben niet de mama. Maar ik hou het natuurlijk wel goed in de gaten, wat dacht je.\' Laurens: ‘Toen Vanessa Lutonto voor het eerste meeging naar het buitenland, kwam haar moeder kijken om te zien met wie ze haar dochter meestuurde. Terecht.\' Elly: ‘Ik benader ze als volwaardig. Maar aan het einde van het toernooi check ik wel of ze alles in de koffer hebben ingepakt. En ik heb de tickets en paspoorten in mijn bezit.\' Laurens: ‘Maar we beheren niet hun portemonnee. Het zijn sporters, dus moeten ze op tijd in bed liggen. Daar zeg ik niks van, moeten ze zelf doen. Maar ik let wel op.\' Elly: ‘We zijn natuurlijk wel eindverantwoordelijk. En dat voel je ook zo.\'

Ze hebben in de paratletische wereld veel zien veranderen in de afgelopen jaren. Elly: ‘Meer media, meer aandacht voor top- en breedtesport. Het wordt nu veel serieuzer genomen. Het was vroeger toch vaak ‘aapjes kijken\'. Je ziet nu echt fantastische dingen, maar ook prestaties die ik topsportonwaardig vind.\'
Het zit Laurens dan ook wel dwars, dat de ‘twintigers\' nog niet voor vol worden aangezien bij de IPC. ‘We hebben wat te bieden. Wat mij betreft zou in elke klasse toch minimaal acht atleten per onderdeel moeten meedoen, dat moet wereldwijd toch kunnen.\' Volgens hem is dat realiteit in de 20-klasse, maar niet altijd bij de lichamelijk gehandicapten. ‘En dat doet de sport geen goed.\'

Er moeten onderdelen bijkomen voor de VB\'ers, vinden ze. Laurens: ‘Zoals het nu is, is het niet eerlijk.\' Het is alleen niet hun stijl om daarvoor met de vuist op tafel te slaan. Ze zoeken het liever in de beste argumenten, de overtuiging en samenwerking. Bovendien, er gaat ook veel goed. Ze hebben alle lof voor de integratie, die in de atletiek vooral in het Lotto Baancircuit zichtbaar is. Ook bij trainingen gebeurt dat. Zo traint Werner Gentle (1500 meter) geregeld mee op Papendal bij bondscoach Honoré Hoedt. Laurens: ‘En Honoré vindt dat heel leuk. Robert Lathouwers en Dennis Licht ook. Dat zijn mooie dingen. Daarin lopen we internationaal ook voorop.\'

De benadering van de gehandicaptensport als topsport juichen ze toe. Elly: ‘Twaalf jaar geleden zou je naar de Paralympische Spelen kunnen met twee trainingen in de week naast een fulltime baan. Dat kan absoluut niet meer.\' Laurens: ‘We liggen nog achter bij veel landen in de wereld, maar we gaan de goede kant op. Er wordt meer getraind, er is meer geld beschikbaar. Een goede ontwikkeling, daar staan we achter. Ook voor atleten met een verstandelijke beperking. Waarom niet? Het ligt bij de VB\'ers alleen wel wat lastiger. Of ze het mentaal aankunnen om fulltime op Papendal te trainen, dat weet ik niet. Het ziet ‘m niet zozeer in de sport zelf, meer in de zaken er omheen. Thuis is het meestal goed geregeld en structuur is voor deze mensen van het grootste belang. Of dat op Papendal ook zo goed is te regelen, lijkt me lastig.\'

Hoe het allemaal verder zal lopen is voor het coachpaar overigens nog niet zeker. ‘Londen is voor even een eindpunt voor ons,\' zegt Elly. ‘We zullen zien wat er daarna gaat gebeuren. We zijn daarvoor afhankelijk van de IPC, NOC*NSF en Atletiekunie. We gaan zeker door, absoluut. Al weten we nog niet hoe.\'

Tekst: Pim van Esschoten

Foto\'s: Coen Schilderman