De ondernemende atletiekvereniging.. (moet op zoek naar ledengroei!)

Voor wie het nog niet wist: het is crisis! Langzaam maar heel zeker (en ook steeds vaker) sijpelen berichten door dat de gevolgen hiervan ook de georganiseerde sportwereld raken. Sportverenigingen krijgen in toenemende mate te maken met teruglopende subsidies en achterblijvende sponsorinkomsten. Dit treft alle atletiekverenigingen en loopgroepen. Specifiek voor verenigingen met een eigen accommodatie wordt het nog erger: zo wijst recent onderzoek uit dat 44% van de gemeenten voornemens is om sportaccommodaties te gaan privatiseren en (deels) het beheer te gaan overdragen aan verenigingen. Bovendien hangt er ook nog een aanpassing van de kantineregeling in de lucht. Al met al allemaal tekenen aan de wand die erop wijzen dat verenigingen meer taken c.q. verantwoordelijkheden gaan krijgen. Méér werk doen gecombineerd met minder beschikbare financiële middelen; dodelijke combinatie van factoren!

De vraag rijst nu: "hoeveel financiële (speel)ruimte hebben verenigingen"? Uiteraard is daar geen eenduidig antwoord op te geven en verschilt de beantwoording van de deze vraag bij iedere afzonderlijke casus. De financiële positie van een vereniging is multi-interpretabel, je kunt dat dus op meerdere manieren verklaren. Wanneer wordt gekeken naar het facet "contributie" levert dat interessante discussies op. Er is een studie gedaan met als belangrijkste conclusie: leden van sportverenigingen zijn dusdanig verknocht aan hun sportbeoefening c.q. vinden hun (sociale) vertier binnen hun vereniging dusdanig belangrijk dat zij voor hetzelfde huidige aanbod gemiddeld bereid zijn om een 26% hogere prijs te betalen. Een grotere verhoging zou leiden tot vele afhakers. Een andere studie leert dat bij een verhoging van de contributie met 25% ongeveer 75% van de leden zou overwegen het lidmaatschap te beëindigen. Hoe bedoel je tegenstrijdig?! De waarheid ligt waarschijnlijk zoals vaak ergens in het midden. De volgende les wil ik in ieder geval meegeven: voordat je als verenigingsbestuurder de hoogte van je contributie (rigoureus) aanpast, bedenk dan goed wat de gevolgen kunnen zijn en bedenk vooraf hoe "prijselastisch" jouw leden zijn. Kortom: bezint eer ge begint! Er zijn namelijk ook tal van andere knoppen om aan te draaien om de crisis te bestrijden. Een aantal van de veelgehoorde opties zal ik hieronder benoemen (en tot slot tref je mijn verrassende conclusie in de laatste alinea).

Op het moment dat een organisatie in financieel zwaar weer verkeert, gaat deze in de regel op zoek naar de meest eenvoudige manieren om "beschikbaar geld op te rapen". Wanneer dit principe van "geld zoeken" wordt toegepast op verenigingen dan wordt dat veelal samengevat met de term "de ondernemende vereniging c.q. ondernemerschap binnen sportverenigingen ". In de praktijk wordt dit vaak ingevuld met kretologieën zoals: meer effort plegen op sponsorwerving, de vereniging nadrukkelijker positioneren als maatschappelijke organisatie, het aanhalen van de contacten met de zakelijke markt, etc.

Alle bovenstaande activiteiten zijn in de praktijk vaak "makkelijker gezegd dan gedaan". Natuurlijk biedt extra inzet op sponsorwerving kansen op nieuwe sponsoren. De kans dat er een grote klapper wordt gemaakt en dat de inkomsten via toegenomen sponsoring aanzienlijk stijgen, is echter nihil. Voor wat hoort wat, dus sponsoren eisen ook wel inspanningen/communicatiekracht terug van een vereniging (dus eventuele additionele inkomsten zijn zeker geen vrijblijvende en vrij te besteden "bak met geld"). Daarnaast is het de vraag of er continuïteit zit in deze nieuw verworven inkomsten of dat er een groot afhaakrisico bestaat? Bovendien is sponsorwerving en sponsorbehoud een arbeidsintensief traject.

Dan maar inzetten op maatschappelijke activatie van de vereniging? Op zichzelf zijn het basale vragen die iedere verenigingsbestuurder zichzelf eens gesteld moeten hebben (besturen met een visie). Wat voor vereniging zijn we nu? Wat voor vereniging willen we in de toekomst zijn? Welke stappen moeten we zetten? Willen we wel/niet maatschappelijk actief zijn? Dan heb je er als vereniging in ieder geval over nagedacht welke positie je wilt innemen als er maatschappelijke kansen voorbij komen. Je kunt dan koers bepalen op basis van beleid in plaats van reactief te handelen. Je hebt je antwoord klaar op het moment dat organisaties zoals de culturele wijkvereniging, Running Blind (sportaanbod voor blinden), platform voor integratie van alleenstaande ouderen, stichting jeugd met obesitas, je komen vragen om met je te mogen samenwerken. Maatschappelijke activatie biedt kansen voor een vereniging, zeker als het gaat om mogelijke bijdragen vanuit subsidies of fondsen. De argumentatie om maatschappelijk actief te worden omwille van het genereren van additionele middelen voor de vereniging is echter een volledig verkeerde. Samenvattend: kansen vanuit maatschappelijke activatie zijn er volop! Randvoorwaarden hierbij zijn dat er binnen het bestuur beleidsmatig draagvlak bestaat om de vereniging maatschappelijk actief te laten zijn (intrinsieke motivatie) en dat er voldoende mankracht en middelen beschikbaar zijn om de uitvoering te verzorgen.

Waar zou "de ondernemende atletiekvereniging" dan wél volle bak voor moeten gaan? Welke inkomsten zijn van essentieel belang voor de gemiddelde atletiekvereniging en hardloopgroep? Beste bestuurder van een atletiekvereniging: je (potentiële) leden zijn je geheime sponsor!

In vergelijking met de gemiddelde vereniging in voetbal of hockey is er een totaal andere inkomstenverdeling. Het aandeel kantine-inkomsten en het aandeel sponsorinkomsten van de atletiekverenigingen steken schril af bij de genoemde teamsporten. Zelfs op het laagste voetbalniveau weet men een groter percentage inkomsten te generen uit sponsoring dan bij "onze" topverenigingen. En dat "wij" achterblijven op het percentage baromzet (of beter: bieromzet) behoeft helemaal geen toelichting. Deze percentages gaan op korte termijn niet veel veranderen. Zoek het dus in (additionele) inkomsten vanuit contributie! Dit is verreweg de belangrijkste inkomsten-component van atletiekverenigingen, bovendien met een continu karakter en vrij te besteden! Doe dit overigens zonder de tarieven rigoureus te verhogen (zie ook eerder). Zoek het in ledenbehoud (creeër prettige sfeer binnen vereniging, monitor de redenen van opzeggers, zorg voor goede medische begeleiding, bied een sociaal programma aan ook buiten de sportbeoefening) en ledenwerving (nieuwe innovatieve vormen van lidmaatschap, optimalisatie van succesvolle wervingsprogramma's zoals opstartgroepen Start to Run, etc). Ledenbehoud en ledenwerving zijn de toverwoorden voor een ondernemende (atletiek)vereniging die de financiële crisis goed het hoofd wil bieden!