EK G-atletiek bij AV Spado

Ruim vijftien jaar geleden nam a.v. Spado in Bergen op Zoom zich voor ruimte te scheppen voor atleten met een verstandelijke handicap. Inmiddels trainen zo’n veertig G-atleten, verdeeld over twee groepen, wekelijks bij de vereniging. En in juni organiseert Spado de Europese Kampioenschappen, waar zo’n 180 atleten uit heel Europa op afkomen.

‘Toen we in 1998 ons 40-jarig bestaan vierden, was een van de beloften van het bestuur aan de leden dat we ons sterk wilden maken voor G-atletiek’, vertelt Jeroen Jonkers. Hij is coördinator van het atletiekprogramma voor verstandelijk gehandicapten bij Spado én voorzitter van de werkgroep die de EK voorbereidt. Spado is een vereniging van ruim 900 leden. ‘Ik denk dat die ongeveer 50-50 zijn verdeeld over de baanatletiek en de loopsport’, zegt Jonkers. ‘Opmerkelijk is wel dat we er goed in slagen om de jeugd vast te houden. Dat moet je onder andere doen door allerlei extra activiteiten aan te bieden. Ons kampweekend trok in maart bijvoorbeeld 150 deelnemers.’ Ook bijzonder is dat de vereniging beschikt over een bestand van zo’n 200 niet-betalende leden, die bereid zijn om allerlei vrijwilligerswerk te doen, van het jureren bij wedstrijden tot het opknappen van het clubhuis en van de materialen. Het was die groep die Spado in staat stelde om jarenlang de NK indoor te organiseren die in Gent moesten worden gehouden nadat de Haagse Houtrusthallen waren afgekeurd.

Nu staat de vereniging voor een nieuwe uitdaging. Van 12 tot 15 juni verwacht de vereniging zo’n 160 tot 180 atleten met een verstandelijke handicap voor de “SABIC INAS European Athletics Championships, zoals het evenement officieel heet. Een EK voor G-atleten, dus. Daarover straks meer. Eerst nu een schets van ontwikkelingen die Spado zelf doormaakte na de “jubileumbelofte” van het bestuur. ‘De achterliggende gedachte was dat we als vereniging een duidelijker maatschappelijke functie wilden hebben’, aldus Jonkers, die in die jaren secretaris was. ‘Het duurde even voor we het initiatief op gang konden brengen. We hadden er geen ervaring mee. Het is ook niet zo dat we dit zijn gestart op verzoek van ouders met gehandicapte kinderen. Ook de invulling stond niet vast. We hebben bijvoorbeeld ook gedacht over een aanbod voor wheelers of mensen met een andere lichamelijke handicap. Uiteindelijk werd het uitgangspunt: een open trainingsgroep voor iedereen die kan lopen. Als je je dan hier thuisvoelt, ben je welkom.’

Jonkers schreef wel een projectplan en ging daarvoor te raden bij enkele mensen die ervaring hadden met de doelgroep van verstandelijk gehandicapten. Hij kwam ook uit bij het toenmalige NEBAS/NSG. Vanuit die koepel kreeg een groepje vrijwilligers een cursus aangeboden. ‘In het eerste halfjaar stonden er soms meer begeleiders op de baan dan dat we deelnemers hadden’, zo kijkt hij terug. ‘We hadden afgesproken dat we binnen twee jaar op ongeveer tien leden moesten komen te zitten. Het is altijd een golfbeweging geweest, maar in de afgelopen tien jaar hebben we zo’n 150 leden kunnen inschrijven. Momenteel draaien er twee groepen: zo’n 15 junioren en 25 senioren.’ De werving gebeurt langs allerlei kanalen, zegt Jonkers. Spado heeft inmiddels een goede naam bij MEE West-Brabant, de organisatie voor ondersteuning van mensen met een beperking, en met de dag- en woonvoorzieningen voor deze doelgroep. ‘Maar we krijgen ook mensen via mond-tot-mond reclame en doordat we regelmatig in de krant staan.’

Wie op de website van Spado kijkt, ziet daar aparte pagina’s met clubnieuws voor de G-atleten. Maar ook valt op dat de bezetting aan trainers nog altijd fors is te noemen. ‘Dat komt omdat het om een heel gedifferentieerde groep gaat, waar je een sterk gedifferentieerd aanbod voor moet doen. Verschillende beperkingen lopen door elkaar heen. De sportieve mogelijkheden verschillen nogal en het aanleren van vaardigheden kost veel tijd en veel geduld. Dat stelt dus ook eisen aan de trainers’, zegt Jonkers. Ook de sociaal-emotionele begeleiding vergt veel individuele aandacht. ‘Niet iedereen accepteert het verliezen van een wedstrijd of de plagerijen van teamgenoten. Als er iemand boos wegloopt, is het wel handig dat er wat meer mensen op de groep staan’, zo heeft de coördinator ervaren. Die begeleiding begint als de atleten bij Spado arriveren. ‘Voor iedereen moet het vervoer geregeld zijn. Vanaf de poort van de baan nemen wij het over en als het nodig is zien we er ook op toe dat de deelnemers, met hun sporttas, weer in de deeltaxi terecht komen die hen naar huis brengt. Want ook dat gaat niet altijd en bij iedereen vanzelf.’

Het integreren bij andere trainingsgroepen is geen doel bij Spado. Belangrijker is dat de atleten zich thuisvoelen in de groep waarin ze trainen. ‘Wat we bijvoorbeeld wel hebben gedaan is het vormen van een begeleidingsgroepje voor een jongen die af en toe een 5km wedstrijd wil lopen, maar ook last heeft van epilepsie. Als hij een aanval krijgt, is het handig dat hij iemand in de buurt heeft die kan helpen en die niet zelf met z’n wedstrijd bezig is.’ Spado heeft contact met enkele verenigingen in de buurt – dat wil zeggen in de driehoek Spijkenisse-Breda-Terneuzen – die ook G-atleten als lid hebben. Driemaal per jaar zijn er gezamenlijke wedstrijden, waaraan zo’n tachtig atleten deelnemen. ‘Maar onze atleten zijn ook als deelnemer bij de clubkampioenschappen en bij andere wedstrijden van Spado.’

Wedstrijden en de competitie aangaan met anderen: voor de meeste G-atleten speelt dat geen grote rol in hun sportbeleving. Het gaat om het plezier en het gezellig samen bezig zijn, zegt Jonkers. Maar dan toch een EK? ‘Het past wel bij onze vereniging’, zegt Jonkers. ‘We willen graag eens per drie, vier jaar een flink evenement. En we kregen het verzoek om dit te doen van de internationale organisatie. Het is overigens niet zo dat alle G-atleten hieraan mee kunnen doen. Er zijn limieten waar je aan moet voldoen.’ Om een indruk te geven: 12,20/14,60 voor m/v op de 100m, 4.25/6.00 op de 1500m, 1,60/1,20 bij hoogspringen en 25,00/16,00 bij discus. Alle deelnemers moeten worden getest en mogen geen hoger IQ dan 75 hebben. De Atletiekunie heeft een delegatie van negen Nederlandse deelnemers ingeschreven.

Het evenement vergt een gedegen voorbereiding en heeft een begroting van ruim 200.000 euro. ‘Deelnemers en begeleiders betalen 500 euro inschrijving. Wij moeten voor huisvesting zorgen in een drie sterren-hotel en voor het vervoer vanaf Schiphol of Zaventem. Maar we bieden een uitgebreid programma aan, met allerlei nevenactiviteiten op donderdag en vrijdag en wedstrijden op zaterdag en zondag. Bovendien is er een raamprogramma voor andere atleten, zodat we zo’n 600 tot 1000 mensen extra hopen te trekken’, zegt Jonkers. Zoals Amsterdam bij de EK van 2016 het speerwerpen op het Museumplein hoopt te organiseren, zullen bij deze EK de kogelstoters op de Grote Markt van Bergen op Zoom in actie komen. De Athletics Arena wordt opgesteld en Nelli Cooman komt een clinic verzorgen.
Uit de gelederen van Spado en uit andere kringen moeten er dagelijks zo’n 200 tot 300 vrijwilligers klaar staan en ook die mensen moeten zich voorbereiden op de omgang met deze bijzondere doelgroep. Bovendien is er al een flinke groep sponsors gevonden. ‘We hopen met dit evenement verbindingen te leggen met allerlei groeperingen in de sport en de gehandicaptenzorg’, zegt Jonkers. ‘Het is een podium om het aangepaste sporten te stimuleren.’

Tekst: Cors van den Brink