In 2014 besloot AV Athlos voor duurzaam te gaan. Om geld te besparen en om beter voor het milieu te zorgen. De huidige projectleider van de duurzaamheidscommissie Johan Foppen benadrukte destijds: ‘Dit is veel omvattend. We moeten dit projectmatig aanpakken.’ Inmiddels zorgen onder andere 94 zonnepanelen op het dak, de ledverlichting op de baan en acht zonnecollectoren voor een besparing van zo’n zevenduizend euro op jaarbasis.
‘Ook de vervanging van cv-verwarming door infraroodverwarming in kleedkamers en vergaderruimte en het deels elektrisch verwarmen van douchewater draagt bij aan bovengenoemde besparing,’ voegt Johan toe. Johan (73) is ruim veertig jaar lid van Athlos. Een atletiekvereniging gelegen aan de rand van het Strokelbos op de grens van Harderwijk en Ermelo, met zo’n zevenhonderd actieve leden. Bijna direct zette Johan zich in als vrijwilliger. Hij vervulde onder andere diverse bestuursfuncties. En nog altijd is hij er hardlooptrainer. In 2014 stond hij daarnaast op om als projectleider te helpen de vereniging duurzaam te maken. ‘Ik heb in mijn werkende leven veel projectmatig gewerkt. Nu ik met pensioen ben, kan ik mijn ervaring inzetten voor Athlos.’
Analyseren, organiseren, realiseren
‘In 2014 kwam onze voorzitter van de accommodatiecommissie enthousiast terug van een voorlichtingsbijeenkomst over duurzaamheid. Daar moeten we ook iets mee doen, werd er alom geroepen. Mensen wilden bij wijze van spreken meteen gaan schroeven en aan de slag.’ Dat was het moment dat Johan aanhaakte. Hij adviseerde om eerst goed na te denken en de wensen helder te krijgen. Johan: ‘Om een project goed te draaien, volg je de standaard stappen: analyseren, organiseren en realiseren. Dat deden wij ook. En als je iets wilt vernieuwen, moet je eerst de huidige situatie goed kennen. Ik begon daarom met een uitgebreide analyse, een nulmeting. Alles wat energie, stroom, gas en water gebruikt en beïnvloedt, is beschreven. Daarna stelden we ons bij elk onderdeel de vraag: wat kunnen we hier aan verbeteren? De uitkomst hiervan en de aanbevelingen zijn in een uitgebreid rapportage aan het bestuur gestuurd. Na goedkeuring van het bestuur zijn we meteen aan de slag gegaan.’
Realisatie: het project is in 2 fases uitgevoerd
Fase 1
Laaghangend fruit
‘Dit zijn de kleine acties die vrijwel geen cent kosten, maar wel bezuiniging opleveren. We kwamen direct kleine en grote dingen tegen die anders konden. Zo staat er in onze kantine een grote vrieskist voor ijsverkoop, maar dat gebeurt bijna alleen in de zomer. Zonde om dat ding de hele winter te laten draaien voor die paar ijsjes. We ontdekten tijdens de nulmeting ook dat ons stroomverbruik in de afgelopen drie jaar met ca. 5.400 kWh was toegenomen. Hoe kan zoiets? Wat bleek: de sensoren van de kleedkamers werkten niet goed. Hierdoor draaiden de grote ventilatoren, die voor afzuiging van het clubhuis zorgen, soms onnodig een heel weekend. Met deze simpele handeling, het vervangen van sensoren, besparen we nu zo’n 110 euro per jaar. Ook hebben we bijvoorbeeld de gewone lampen door ledlampen vervangen.’
Zonnepanelen, zonnecollectoren en een warmtewisselaar
In fase 1 plaatsten we de zonnepanelen en zonnecollectoren. Zonnepanelen zetten zonne-energie om in elektriciteit. Met de zonnecollectoren verwarmen water, voornamelijk voor voor de douches. We hebben vierennegentig zonnepanelen op het dak laten plaatsen. Hiermee dekken we volledig ons eigen elektriciteitsgebruik af. We houden zelfs energie over. Hiermee verwarmen we deels het douchewater. Dat kan omdat we in het buffervat een extra warmtewisselaar hebben laten monteren, die op elektriciteit werkt. In de ketel zitten dus twee verwarmingsmogelijkheden; één werkt op gas en één op elektriciteit. Als het water in de winter te koud is, dan redt de elektriciteit dat niet hoor, dat is een technische beperking. Dan gebruiken we gewoon gas. Op het dak zijn daarbij acht zonnecollectoren geplaatst. Hiermee verwarmen we het water voor de douches in de kleedkamers. Het gasgebruik is door het gebruik van infraroodverwarming (zie fase 2, red.) en het deels elektrisch verwarmen van douchewater met 40% verminderd. Uiteraard wordt deze besparing beïnvloed door een koude of warme winter.’
Fase 2
Infraroodverwarming & led-baanverlichting
‘De volgende stap die we maakten, was de vervanging van gewone verwarming in de kleedkamers en vergaderkamers door infraroodverwarming. De verwarming in deze ruimtes draaide mee met de cv-verwarming van het clubhuis, met als gevolg onnodige verwarming. Zonde. We begonnen met een proef: een winter lang sloten we de cv in 2 kleedkamers en een vergaderzaal af en maakten gebruik van infraroodverwarming. Het werkt simpel: zodra er iemand binnenkomt, gaat de infraroodverwarming aan en die is vrijwel direct voelbaar. Is er twintig minuten geen beweging in de kleedkamer? Dan schakelt de verwarming uit. Er is wel een ondergrens voor de temperatuur. Ook de baanverlichting pakten we aan in fase 2. Deze is eigendom van de gemeente Harderwijk, het onderhoud is voor rekening van Athlos. In overleg met de gemeente is de vervanging van de baanverlichting naar voor gehaald, waarbij Athlos heeft voorgefinancierd. Op deze manier konden we eerder gebruik maken van ledverlichting en de bijkomende voordelen.’
Aanpakken laaghangend fruit & realiseren van zonnepanelen en collectoren: april 2016
Baanverlichting & infraroodverwarming: 2018
Cijfers
Johan: ‘Het hele project is een investering van € 45.000,00, waarvan € 32.000,00 voor rekening van de vereniging. We hebben een grote subsidie van de rijksoverheid gekregen en verder wat kleine van plaatselijke initiatieven en banken. De cijfers en berekeningen zijn duidelijk: in zes jaar hebben we de hele investering terugverdiend.’
Het succes van de commissie
‘Het succes van ons duurzaamheidsproject komt ook door de samenstelling van onze commissie. Hierin zit de voorzitter van de accommodatiecommissie; hij moet tenslotte zorgen dat alles ook gefaciliteerd wordt. De penningmeester van het bestuur is er bij, zodat we direct weten wat financieel wel en niet mogelijk is, we doen niet aan luchtfietsen. Eén van onze leden is techniekdocent, hij heeft de technische kennis die nodig is. En tot slot hebben we iemand in ons team die juist geen materiedeskundige is, maar wel sterk analytisch is. De technische uitvoering is vrijwel geheel uitbesteed.’
Toekomst
In samenwerking met de gemeente Harderwijk zijn we een onderzoekstraject gestart om te bepalen hoe we die laatste stap “van het gas af’ kunnen maken. Dit doen we ook samen met andere gebruikers van het sportpark. Daarnaast houden we zelf de ontwikkelingen rondom duurzaamheid bij. Ik lees er veel over. Ik wil weten wat er speelt en nog meer mogelijk is.
Uiteindelijk moeten we natuurlijk helemaal van het gas af. We wachten de afwikkelingen af.’
Esther Vliege schrijft voor de drie domeinen van de Atletiekunie (atletiek.nl, atletiekunie.nl en hardlopen.nl). Als freelance journalist, copywriter en redacteur creëert ze content voor print en online. Als ze niet schrijft over hardlopen, loopt ze zelf een rondje door de duinen.
