Dossier rubbergranulaat atletiekaccommodaties

Het televisieprogramma Zembla heeft recentelijk aandacht besteed aan de mogelijke gezondheidsrisico’s van de rubberen korrels, het zogeheten SBR-rubbergranulaat, in kunstgrasvelden. De Atletiekunie heeft naar aanleiding van deze uitzending meerdere reacties ontvangen van verontruste atletiekverenigingsbestuurders over de mogelijke impact van het gebruik van SBR op de gezondheid en veiligheid van mensen op atletiekbanen. De Atletiekunie geeft hieronder antwoord op de meest gestelde vragen over dit onderwerp.

Wat is rubbergranulaat?

Rubbergranulaat (SBR) is fijngemalen rubber. Dit wordt veelal gemaakt van oude rubberproducten zoals versnipperde autobanden. De voornaamste reden om versnipperde autobanden te gebruiken is een Europese richtlijn die het storten van autobanden verbiedt en verplicht tot hergebruik. De rubberkorrels kunnen ook van nieuw synthetisch rubber worden gemaakt (bron; RIVM).

Welke stoffen kunnen er uit rubbergranulaat vrijkomen?

Uit onderzoek blijkt dat er uit de rubberkorrels afkomstig van autobanden organische verbindingen, waaronder verschillende polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en weekmakers, vrijkomen. Daarnaast kunnen ook metalen vrijkomen uit rubbergranulaat.

Uit het laatste RIVM onderzoek blijkt dat nitrosaminen in zeer geringe mate kunnen vrijkomen uit rubberkorrels. In de lucht boven ingestrooide kunstgrasvelden zijn geen nitrosaminen aangetroffen. PAK’s, nitrosaminen en sommige weekmakers zijn kankerverwekkend (bron; RIVM).

Zijn de losse korrels op de atletiekbanen in de basis van hetzelfde materiaal als de rubbergranulaatkorrels, gebruikt op voetbalvelden?

Er zijn in Nederland vier verschillende type toplagen van atletiekbanen te onderscheiden:

• Volkunststof
• Composiet kunststof
• Sandwich
• Spuitfinish (kunststof met coating)

Op de eerste drie type atletiekbanen komen voornamelijk de losse rubberdeeltjes voor. Deze losse rubberdeeltjes zijn van het kunstmatige rubbersoort EPDM en dat is niet hetzelfde als de gebruikte rubbergranulaatkorrel (SBR) op de kunstgrasvelden.

Wat is EPDM?

Bij de type toplagen Volkunststof, Composiet kunststof en Sandwich wordt gebruikgemaakt van EPDM rubber. EPDM is een kunstmatige rubbersoort die al ruim 50 jaar geleden werd ontwikkeld. De voordelen van dit infill materiaal zijn een hoge elasticiteit, een goede bestendigheid tegen ozon en UV-stralen alsmede een levensduur van ten minste 50 jaar. EPDM-rubber wordt toegepast o.a. in de bouw (dakafdichting), de automobielsector (afdichtingsringen, afdichtingsstrips aan ramen en deuren), riemen, transportbanden en slangen (bv. tuinslangen), elektrische isolatie, vijverfolie enzovoort. EPDM is op kwaliteit gecontroleerd door de RAL-Quality Assurance Association. EPDM voldoet aan de hoogste normen en voorschriften voor de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu, evenals alle eisen van de Europese norm "EN 71-3 - Veiligheid voor speelgoed". De PAK-waarden van EPDM liggen beneden de detectielimiet

Wordt er SBR gebruikt op de atletiekbanen?

SBR wordt gebruikt in de onderlaag van alle type toplagen maar alleen bij Spuitfinish banen komt SBR aan de oppervlakte door slijtage van de coating. Een Spuitfinish baan is te herkennen aan de waterdoorlatendheid van de atletiekbaan. De spuitfinish toplaag (die op de onderlaag ligt), is echter wel een gebonden toplaag met PU (PU= soort kunststoflijm) waardoor de SBR laag niet vrij komt in de vorm van korrels. De SBR korrel is samen met PU gebonden en afgedekt met een coating, daarmee wordt directe aanraking tot het minimum beperkt evenals de concentratie van het materiaal per m2.

Europees onderzoek

Het European Chemicals Agency voert momenteel in opdracht van de Europese Commissie onderzoek uit naar de samenstelling van de stoffen van rubbergranulaat en de effecten daarvan op de gezondheid van mensen. Naar verwachting zijn de resultaten van dit onderzoek rond februari 2017 bekend. Minister Schippers heeft echter besloten om niet op deze resultaten te wachten en zelf onderzoek te gaan doen (zie onder).

Nieuw onderzoek RIVM

Het RIVM zal met spoed extra onderzoek gaan doen. Het gaat hierbij om technisch literatuuronderzoek, waarbij de onderzoeksresultaten van alle relevante literatuur beoordeeld worden. De bevindingen worden gecombineerd met een representatief onderzoek naar de concentraties van PAK's en andere stoffen in het granulaat die mogelijk effect hebben op de gezondheid van spelers. Hiervoor zullen kunstvelden actief bemonsterd worden. Het RIVM zal bij dit onderzoek in overleg treden met Schotse experts die tijdens de uitzending van Zembla aan het woord waren.

Ook gaat het RIVM in contact treden met Belgische collega’s die aangekondigd hebben ook onderzoek te gaan doen naar rubbergranulaat. Naar aanleiding van de resultaten wordt er een advies gevraagd aan Bureau Risicobeoordeling (BuRO) van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Voor het einde van het jaar zullen de resultaten van dit onderzoek worden opgeleverd. De sportbonden worden op de hoogte gehouden van de voortgang en uitkomsten van het bovenstaande onderzoek.

Samengevat ziet de Atletiekunie op dit moment geen direct gevaar voor de gezondheid van de sporters. De atleten komen niet direct in contact met de SBR korrel omdat deze alleen in de onderlaag bij spuitfinish banen voorkomt en daar ook nog eens bekleed zijn met bindmiddel zodat direct contact tot het minimum beperkt wordt.

Waar moet ik zijn als ik vragen heb over de atletiekbaan waar ik op sport?

Atleten en verenigingen die vragen hebben over de atletiekbaan waar ze op sporten, kunnen terecht bij de eigenaar of leverancier van de atletiekbaan. De Atletiekunie is ook altijd bereid vragen te beantwoorden, die kunnen worden gesteld aan Bob Thomassen.